Spółkę z o.o. może reprezentować nie tylko zarząd, ale również pełnomocnik lub prokurent. Kim jest ten ostatni? Jakie przysługują mu uprawnienia i czym różni się jego pozycja od roli członka zarządu? Na te pytania odpowiadamy w niniejszym artykule.

Prokura

Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa. Może go udzielić wyłącznie przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Obejmuje ono umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych, związanych z reprezentacją przedsiębiorstwa. Nie można go ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich.

Prokurent

Prokurent to osoba, której udzielono prokury. Na jej podstawie może reprezentować spółkę z o.o., ale nie zajmuje się prowadzeniem jej spraw tak, jak to czyni zarząd.

Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego prokurentem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Ponieważ legitymuje się pełnomocnictwem szczególnego rodzaju, to nie może on być jednocześnie członkiem rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej w spółce z o.o.

Z tej samej przyczyny prokura w spółce z o.o. nie może być przeniesiona na inną osobę, choć sam prokurent może udzielić pełnomocnictwa innej osobie do dokonania konkretnej czynności lub czynności pewnego rodzaju.

Powołanie i odwołanie prokurenta

Powołanie prokurenta wymaga zgody wszystkich członków zarządu spółki z o.o. Odbywa się ono na podstawie uchwały, która musi być podjęta jednomyślnie.

Odwołać prokurenta może z kolei każdy członek zarządu spółki, niezależnie od sprawowanej funkcji i niezależnie od stanowiska pozostałych członków tego organu. Odwołanie może nastąpić w każdym czasie, przy czym sam fakt odwołania prokurenta musi zostać zgłoszony przez zarząd spółki z o.o. do Krajowego Rejestru Sądowego w terminie
7 dniu od dnia złożenia oświadczenia o jego odwołaniu.

Rodzaje prokury

Z uwagi na szczególną funkcję prokurenta w spółce z o.o. prokura powinna być udzielona na piśmie pod rygorem nieważności.

Może ona przybrać postać prokury samoistnej, wówczas prokurent reprezentuje spółkę samodzielnie. Drugim rodzajem jest prokura łączna. W tym przypadku pełnomocnictwa do reprezentacji spółki z o.o. jest ono udzielane kilku osobom łącznie.

Udzielenie i wygaśnięcie prokury w spółce z o.o. powinno zostać zgłoszone do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W treści zgłoszenia powinna znaleźć się informacja o rodzaju prokury, a w przypadku prokury łącznej także sposób jej wykonywania.

Wygaśnięcie prokury

Prokura wygasa wraz ze śmiercią prokurenta, a także z chwilą wykreślenia przedsiębiorcy z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, ogłoszenia upadłości, otwarcia likwidacji oraz przekształcenia spółki.

Prokura wygasa także wskutek ustanowienia kuratora dla spółki z o.o. Przepisy przewidują dodatkowo, że w okresie samej kurateli nad spółką z o.o., nie można ustanowić prokury.

Z kolei sama utrata przez spółkę z o.o. zdolności do czynności prawnych nie powoduje wygaśnięcia prokury.

Zakres prokury

Jeżeli umowa spółki z o.o. nie zawiera żadnych postanowień dotyczących sposobu reprezentowania spółki, to do składania oświadczeń w jej imieniu wymagane jest współdziałanie dwóch członków zarządu albo jednego członka zarządu łącznie z prokurentem. Oświadczenia składane spółce z o.o. oraz doręczenia pism spółce z o.o. mogą być dokonywane także wobec prokurenta.

Chociaż co do zasady prokurent zajmuje się prowadzeniem spraw spółki z o.o., to jednak zakres prokury nie obejmuje umocowania do zbycia przedsiębiorstwa, do dokonania czynności prawnej, na podstawie której następuje oddanie go do czasowego korzystania, a także do zbywania i obciążania nieruchomości będących własnością spółki z o.o. Prokurent może reprezentować spółkę z o.o. w tym zakresie tylko wtedy, gdy uprzednio uzyska odrębne, szczególne pełnomocnictwo do dokonania każdej z tych czynności. Prokurent nie może reprezentować spółki także przez KRS albowiem nie jest to czynność związana z prowadzeniem przedsiębiorstwa.

Odpowiedzialność prokurenta

W przeciwieństwie do członków zarządu spółki z o.o. prokurent nie odpowiada za zobowiązania tej spółki w razie bezskuteczności egzekucji z jej majątku.

Chociaż prokurent reprezentuje spółkę, to nie jest możliwe przypisanie mu odpowiedzialności za działania samej spółki, jak to ma miejsce w wypadku zarządu spółki z o.o. Nie odpowiada również własnym majątkiem za zobowiązania spółki wobec osób trzecich, ani za zobowiązania podatkowe spółki.

Odpowiedzialność prokurenta istnieje wtedy, gdy będzie on działał z własnej winy na szkodę spółki lub osoby trzeciej. Wówczas będzie on zobowiązany do naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych wskazanych w Kodeksie Cywilnym.