2021-10-29

Polak, Węgier – dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki. Większości z nas znane jest to historyczne przysłowie mówiące o przyjaźni i pokrewieństwie narodów polskiego i węgierskiego. W ostatnim czasie ktoś jednak próbuje wyznaczyć nowy zakres wspólnych praktyk między oboma narodami i nie są to bynajmniej politycy rządzącej u nas partii, ale niektóre … banki.

 2 września 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w pewnej w sprawie węgierskiej (C-932/19). TSUE wskazał w nim, że przepisy dyrektywy 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich nie stoją w sprzeczności z przepisami krajowymi, które w odniesieniu do umów kredytu zwieranych z konsumentem decydują o nieważności postanowień dotyczących waloryzacji i zastępują je przepisem prawa krajowego nakazującym stosowanie oficjalnego kursu wymiany ogłaszanego przez państwo. Chodziło o ustawę węgierską z 2014 r., która daje możliwość zastąpienia nieważnego postanowienia odsyłającego do kursów banku kursem banku centralnego. TSUE opowiedział się za możliwością zastosowania przepisu, który wszedł w życie kilka lat po zawarciu umów kredytowych!

Wyroku TSUE nie da się wprost przełożyć na polskie realia ze względu na brak ustawowej regulacji kompleksowo rozwiązującej problem „frankowy”, ale niektóre polskie banki próbują ugrać na tym wyroku swój interes, w szczególności składają wnioski do sądu, w toczących się sprawach frankowych (m.in. w sprawie klientów naszej kancelarii), o skierowanie zapytania do TSUE o podobnym znaczeniu, jak w wyżej wymienionej sprawie węgierskiej.

Gdyby TSUE, na skutek tych zapytań, wydał w polskich sprawach frankowych (w odniesieniu do art. 358 §2 kodeksu cywilnego) analogiczny wyrok jak w sprawie węgierskiej, to los Frankowiczów byłby godny pożałowania, bowiem kredyty frankowe byłyby przeliczane po średnim kursie NBP z dnia wymagalności roszczenia.

Stanowczo sprzeciwiamy się takim praktykom banków, argumentując m.in. iż:

• Wniosek banku jest całkowicie bezprzedmiotowy i zmierza jedynie do znacznego przedłużenia postępowania, może być też motywowany chęcią wywarcia presji na klientach by Ci zgodzili się na ugodę z bankiem.
• Pytanie przedstawione przez bank nie spełnia przesłanek określonych w zaleceniach dla sądów krajowych dotyczących składania wniosków o wydanie orzeczeń w trybie prejudycjalnym.
• Dotychczasowe orzecznictwo TSUE w wystarczający sposób udzieliło odpowiedzi w kwestiach podniesionych przez pozwany bank.
• Orzecznictwo TSUE nie pozostawia żadnych wątpliwości co do skutków jakie wiążą się ze stwierdzeniem abuzywnego charakteru postanowienia umownego.
• TSUE dopuszcza zastąpienie niedozwolonego postanowienia przepisem dyspozytywnym, jednakże dotyczy to tylko takiej sytuacji, w której brak zastąpienia pociągałby za sobą unieważnienie umowy w całości i narażał konsumenta na szczególnie niekorzystne skutki.
• Jeżeli konsument zasadnie stoi na stanowisku, że skutkiem wyeliminowania z umowy postanowień niedozwolonych jest nieważność umowy, to ani druga strona sporu, ani sąd z urzędu nie mogą doprowadzić do zastąpienia nieuczciwych postanowień przepisem dyspozytywnym.
• Stanowisko banku co do możliwości utrzymania w mocy umowy całkowicie pomija wyrażoną w tym postępowaniu wolę klientów co do skutków stwierdzenia abuzywności kwestionowanych postanowień.
• Do skutków sprzecznych ze wskazanym powyżej stanowiskiem TSUE doprowadziłaby próba dokonania wykładni oświadczeń woli stron w oparciu o art. 65 k.c.
• Dokonana przez bank wykładnia całkowicie pomija zamiar i cel banku.
• 5 dyrektywy 93/13 zawierający dyrektywę interpretacyjną, zgodnie z którą wszelkie wątpliwości co do treści warunku należy interpretować na korzyść konsumenta pozostaje w sprzeczności z dyrektywami wynikającymi z art. 65 k.c.
• 65 k.c., który zawiera dyrektywy interpretacyjne oświadczeń woli nie może być wykorzystywany do interpretacji postanowienia umownego w ramach kontroli jego abuzywności.
• Na gruncie prawa polskiego nie ma przepisu, mogącego w całości, bez daleko idącej analogii, zastąpić nieuczciwe warunki umowne. W szczególności przepisem tym nie może być art. 358 k.c. albowiem nie dotyczy on kształtowania treści umów o kredyt hipoteczny powiązany z CHF.
• Zastąpienie przez sąd klauzul abuzywnych np. kursem średnim waluty obcej z dnia wymagalności roszczenia ogłaszanym przez NBP  należy wykluczyć, jako sprzeczne z celem Dyrektywy 93/13.

Podsumowując, treść pytania prejudycjalnego sformułowanego przez bank ocenić należy jako sprzeczną z utrwalonym orzecznictwem TSUE, prawem krajowym a nadto jako nieuwzględniające wyrażonej w przedmiotowym postępowaniu woli klientów.

Masz kredyt we frankach zgłoś się do naszej kancelarii, udzielimy pomocy prawnej.