2019-04-03

Z dniem 1 marca 2019 roku w życie wszedł znowelizowany przepis art. 39 Kodeksu Cywilnego,
który może okazać się dość ważny gdy prowadzimy spółkę.

Przed nowelizacją przepis brzmiał następująco:

Art. 39

• 1. Kto jako organ osoby prawnej zawarł umowę w jej imieniu nie będąc jej organem albo przekraczając zakres umocowania takiego organu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania.
• 2. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy umowa została zawarta w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje.

Po 1 marca 2019 roku przepis jest wyraźnie bardziej obszerny i wygląda tak:

Art. 39

• 1. Jeżeli zawierający umowę jako organ osoby prawnej nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę prawną, w której imieniu umowa została zawarta.
• 2. Druga strona może wyznaczyć osobie prawnej, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.
• 3. W braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę jako organ osoby prawnej, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania
  lub o przekroczeniu jego zakresu.
• 4. Jednostronna czynność prawna dokonana przez działającego jako organ osoby prawnej bez umocowania albo z przekroczeniem jego zakresu jest nieważna. Jednakże gdy ten, komu zostało złożone oświadczenie woli w imieniu osoby prawnej, zgodził się na działanie bez umocowania, stosuje się odpowiednio przepisy o zawarciu umowy bez umocowania.
• 5. Przepis § 3 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy czynność prawna została dokonana w imieniu osoby prawnej, która nie istnieje.

Zasadnicza zmiana polega na tym, że czynność dokonana przez „fałszywy” organ lub z przekroczeniem uprawnień nie jest już zawsze bezwzględnie nieważna. Może zyskać ważność przez jej potwierdzenie przez stronę, w której imieniu ten organ działał.

Dopiero gdyby strona uprawniona nie potwierdziła ważności tej czynności, to czynność staje się nieważna i pojawia się obowiązek zwrotu świadczeń otrzymanych przy wykonywaniu szkody oraz naprawienia szkody (jeśli wystąpiła).

Co ważne, nowy przepis ułatwia dochodzenie odszkodowania w przypadku gdyby okazało się,
że osoba prawna nigdy nie istniała. Wtedy też można domagać się odszkodowania od osoby fizycznej, która działała za nieistniejącą osobę (oszusta).

Jest tylko jeden warunek podlegania pod nowe prawo – zgodnie z art. 36 ustawy nowelizującej ten kodeks (Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym) aktualny przepis stosujemy wtedy, gdy nie toczy się z tego artykułu (przyp.: art. 39 kodeksu cywilnego) wcześniej wszczęte postępowanie sądowe. Czy to spora przeszkoda? Nie – można śmiało założyć, że około 99% przedsiębiorców pod nowy przepis podlega.

Zmiana  jest oceniana jednoznacznie jako korzystna. Osobie prawnej wreszcie daje się wybór co robić z czynnością, która wcześniej byłaby od razu nieważna – a przecież nie każda taka czynność musiała być automatycznie niezgodna z interesem spółki. Rozszerzono również zakres odpowiedzialności odszkodowawczej, co pozwoli lepiej zabezpieczyć interesy mocodawcy i być może ograniczyć ilość nadużyć.