Wspólnicy spółek z ograniczoną odpowiedzialnością (sp. z o.o.) często angażują się w realizację świadczeń na rzecz swoich firm, które nie są wypłacane bezpośrednio w formie wynagrodzenia pieniężnego. Kwestia powtarzających się świadczeń niepieniężnych wspólników na rzecz spółki z o.o., określona została w art. 176 KSH. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej, jakie znaczenie ma ten przepis, jakie korzyści może przynieść zarówno spółce, jak i wspólnikowi, oraz jakie ryzyka wiążą się z jego stosowaniem.

Pojęcie powtarzających się świadczeń niepieniężnych

Art. 176 KSH wprowadza pojęcie powtarzających się świadczeń niepieniężnych, które mogą być zobowiązaniem wspólnika wobec spółki z o.o. Świadczenia te mogą przyjmować różnorodne formy, od udostępnienia know-how, przez wynajem nieruchomości, po świadczenie usług czy pracy na rzecz spółki. Ważne jest, aby umowa spółki wyraźnie określała rodzaj, zakres i częstotliwość świadczeń, które wspólnik zobowiązuje się wykonywać.

Przykładem może być sytuacja, gdy wspólnik posiadający specjalistyczną wiedzę techniczną regularnie udziela spółce konsultacji. Innym przypadkiem może być udostępnienie nieruchomości na potrzeby działalności spółki (ale powtarzające się udostępnianie to nie ciągłe). Kluczowe jest, aby te świadczenia miały charakter powtarzalny oraz były wykonywane przez wspólnika na rzecz spółki zgodnie z postanowieniami umowy.

Cechy charakterystyczne powtarzających się świadczeń niepieniężnych

Powtarzające się świadczenia niepieniężne muszą spełniać kilka istotnych cech. Przede wszystkim muszą mieć charakter powtarzalny, co oznacza, że nie mogą być jednorazowym zdarzeniem ani ciągłym, lecz muszą być wykonywane regularnie w określonych odstępach czasu.

Kolejną cechą jest niepieniężny charakter świadczeń. Oznacza to, że wspólnik nie dostarcza spółce środków finansowych, ale wartości niematerialne lub materialne, które nie mają bezpośredniego charakteru pieniężnego. Może to być np. dostęp do know-how, usługi doradcze, czy udostępnienie majątku.

Forma i treść umowy spółki dotyczącej świadczeń niepieniężnych

Przypomnijmy, że umowa spółki z o.o., która nakłada na wspólnika obowiązek powtarzających się świadczeń niepieniężnych, musi być sporządzona w formie aktu notarialnego, nie jest to możliwe w systemie S24. W dokumencie tym powinny znaleźć się szczegółowe postanowienia dotyczące rodzaju świadczeń, ich zakresu, częstotliwości oraz okresu, na jaki świadczenia te są przewidziane. Należy również jasno określić zasady wynagradzania wspólnika, uwzględniając przy tym rynkową wartość świadczeń.

Wynagrodzenie za powtarzające się świadczenia niepieniężne

Ustalanie wynagrodzenia za powtarzające się świadczenia niepieniężne stanowi kluczowy element każdej umowy spółki z o.o. Wynagrodzenie to powinno być ustalone na poziomie odpowiadającym rynkowej wartości świadczeń, co oznacza, że wspólnik nie może otrzymywać ani mniej, ani więcej, niż to, co uzyskałby na wolnym rynku za podobne usługi czy rzeczy.

Ważnym aspektem jest niezależność wynagrodzenia od wyników finansowych spółki. Oznacza to, że wspólnik ma prawo do wynagrodzenia nawet wtedy, gdy spółka nie osiąga zysków. Z perspektywy wspólnika jest to korzystne rozwiązanie, które zapewnia stały dochód, natomiast z punktu widzenia spółki oznacza to konieczność wypłaty wynagrodzenia niezależnie od jej sytuacji finansowej.

Wynagrodzenie za powtarzające się świadczenia niepieniężne może być również uwzględnione w spółce jako koszt uzyskania przychodu, co ma istotne znaczenie z punktu widzenia podatkowego.

Konsekwencje prawno-podatkowe powtarzających się świadczeń niepieniężnych

Podatek dochodowy

Powtarzające się świadczenia niepieniężne mają istotne konsekwencje prawno-podatkowe zarówno dla wspólnika, jak i dla spółki. Wspólnik będący osobą fizyczną otrzymujący wynagrodzenie za te świadczenia jest zobowiązany do rozliczenia się z tego tytułu przed urzędem skarbowym, gdyż wynagrodzenie to stanowi dla niego dochód, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT) na zasadach ogólnych.

Spółka natomiast nie pełni roli płatnika podatku, co oznacza, że nie jest zobowiązana do potrącenia zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzenia wypłacanego wspólnikowi oraz odprowadzenia jej do urzędu skarbowego.

VAT

Kwestia VAT w kontekście świadczeń niepieniężnych budzi wiele wątpliwości. Zgodnie z obecnym stanowiskiem organów podatkowych, wspólnik świadczący usługi w ramach powtarzających się świadczeń niepieniężnych powinien być traktowany jako podatnik VAT. Oznacza to, że usługi te podlegają opodatkowaniu VAT, a wspólnik jest zobowiązany do wystawiania faktur VAT na rzecz spółki.

Zasadniczo, wspólnik staje się podatnikiem VAT po przekroczeniu rocznego limitu obrotu w wysokości 200 tys. zł z tytułu świadczenia usług na rzecz spółki. W przypadku niektórych usług, takich jak doradztwo, obowiązek ten powstaje już od pierwszej złotówki. W praktyce oznacza to, że wspólnik będzie zobowiązany do naliczania VAT od świadczonych usług, co wiąże się z koniecznością wystawiania faktur i rozliczania podatku z urzędami skarbowymi.

Warto jednak pamiętać, że w niektórych sytuacjach może pojawić się problem związany z odliczeniem VAT. Jeśli spółka nie jest w stanie w pełni odliczyć VAT z faktur wystawionych przez wspólnika, to może dojść do sytuacji, w której spółka ponosi dodatkowe koszty związane z VAT, podczas gdy wspólnik musi zapłacić ten podatek do urzędów skarbowych. Takie sytuacje mogą prowadzić do dodatkowych obciążeń finansowych dla spółki, które warto uwzględnić w planowaniu finansowym.

Zmieniające się podejście i obowiązki w zakresie składek ZUS

W odniesieniu do składek ZUS, przez długi czas jednolicie przyjmowano, że wynagrodzenie za powtarzające się świadczenia niepieniężne nie podlegało ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym.

Jednak w ostatnim czasie ZUS i prezes NFZ wydali kilka interpretacji i stanowisk, które sugerują, że wynagrodzenia wypłacane wspólnikom spółki z o.o. z tytułu powtarzających się świadczeń niepieniężnych powinny stanowić podstawę do naliczania składek na ubezpieczenia społeczne. Zgodnie z tym stanowiskiem, wynagrodzenie to powinno być traktowane jak każde inne wynagrodzenie za pracę, co rodzi obowiązek opłacania składek ZUS. Naszym zdaniem brak podstaw do takich twierdzeń, co podkreślają liczne orzeczenia sądów administracyjnych.

W obliczu zmiany podejścia ZUS, przedsiębiorcy powinni rozważyć złożenie wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej w zakresie ustalenia obowiązku zapłaty składek od wynagrodzenia za powtarzające się świadczenia niepieniężne. Takie działanie może pomóc w uniknięciu przyszłych sporów z organami i zapewni większą pewność prawną.

Często popełniane błędy i ich unikanie

W praktyce stosowanie art. 176 KSH wiąże się z pewnymi wyzwaniami, które mogą prowadzić do popełniania błędów zarówno przez wspólników, jak i przez spółki. Jednym z najczęstszych problemów jest brak powtarzalności świadczeń, co może skutkować uznaniem, że świadczenia te nie spełniają wymogów art. 176 KSH.

Innym błędem jest ustalanie nierynkowej wartości wynagrodzenia, co może prowadzić do problemów z organami podatkowymi, które mogą zakwestionować wysokość wynagrodzenia jako nierealistycznie niską lub zawyżoną. Warto również zwrócić uwagę na konieczność starannej dokumentacji transakcji, aby uniknąć problemów związanych z nieprawidłowym rozliczeniem świadczeń.

Podsumowanie

Świadczenia niepieniężne wspólnika mogą stanowić bardzo wygodny instrument wypłaty pieniędzy z majątku spółki. Są jednak złożonym zagadnieniem, które wymaga szczegółowej analizy przepisów dotyczących PIT, ZUS i VAT. Dokładna dokumentacja, przestrzeganie przepisów oraz bieżące monitorowanie zmian w prawie są kluczowe dla zapewnienia zgodności i optymalizacji rozliczeń.