W dniu 21 września 2023 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał kolejny korzystny dla kredytobiorców frankowych wyrok na skutek zapytania złożonego przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie w sprawie przeciwko mBank S.A. o zapłatę i stwierdzenie nieważności umowy kredytowej (C-139/22).

Sprawa dotyczyła kredytu zaciągniętego przez małżeństwo w 2009 r. Powódka miała ukończone studia podyplomowe i była od ponad trzech lat pracownikiem mBank. Pracownik banku przedstawił jej historyczny wykres zmian kursu wymiany CHF/PLN w okresie trzech lat poprzedzających złożenie wniosku kredytowego, a także symulację przewidującą zmianę kwoty długu i rat kredytu w razie wzrostu tego kursu wymiany.

Sąd Rejonowy rozpoznający sprawę powziął wątpliwość dotyczącą tego, czy mBank był zobowiązany do dostarczenia informacji na temat ryzyka kursowego również powódce – pracownicy banku, biorąc pod uwagę jej wykształcenie i doświadczenie zawodowe.

TSUE odpowiedział, że bank ma obowiązek poinformowania zainteresowanego konsumenta o istotnych cechach zawartej z nim umowy oraz o ryzyku związanym z tą umową i to nawet wówczas, gdy ów konsument jest jego pracownikiem i posiada odpowiednią wiedzę w dziedzinie wspomnianej umowy.

TSUE zajął się również istotną kwestią związaną z wpisem postanowień umowy kredytowej do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa UOKIK.   Sąd Rejonowy zadał pytanie czy w takim przypadku wystarczające jest stwierdzenie, że treść postanowienia umownego odpowiada treści postanowienia wzorca umownego wpisanego do rejestru klauzul niedozwolonych. Inaczej ujmując, czy sąd musi w takim przypadku badać treść takiego postanowienia pod kątem abuzywności. 

TSUE orzekł, że sąd rozpoznający indywidualną sprawę, powinien uznać dane postanowienie umowy kredytowej  za klauzulę abuzywną jeżeli jest ono tożsame pod względem treści z klauzulą wpisaną do rejestru klauzul niedozwolonych.

TSUE odpowiedział również na pytanie czy postanowienie umowne traci swój nieuczciwy charakter w sytuacji gdy konsument ma wybór i może zdecydować się na inne postanowienie umowy, które jest uczciwe. Chodziło o to, że kredytobiorcy już na podstawie zawartej umowy kredytowej mieli możliwość spłaty rat kredytu bezpośrednio w CHF tzn. z pominięciem nieuczciwych tabel kursowych banku. TSUE zajął jednoznaczne stanowisko, że postanowienie niedozwolone nie traci takiego charakteru tylko dlatego, że w umowie jest inne postanowienie, które przewiduje możliwość wykonania przez konsumenta zobowiązań na innych warunkach.

Opisanym orzeczeniem TSUE dodał kolejną cegiełkę do i tak już obszernej argumentacji dotyczącej tego, że postanowienia umów kredytów indeksowanych i denominowanych są po prostu nieuczciwe i krzywdzące dla konsumentów. 

TSUE przypomniał fundamentalne zasady, na których oparty jest system ochrony konsumentów. Konsument jest słabszą stroną niż przedsiębiorca i to zarówno pod względem możliwości negocjacyjnych jak i ze względu na stopień poinformowania a państwa członkowskie zobowiązane są do zapewnienia stosownych i skutecznych środków mających na celu zapobieganie dalszemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach zwieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. W naszej ocenie, szczególnie istotne jest wypowiedzenie się TSUE w przedmiocie klauzul wpisanych już do rejestru UOKiK. W odniesieniu do tożsamych postanowień sąd nie będzie już musiał każdorazowo badać przesłanek abuzywności co powinno przyczynić się do ograniczania postępowania dowodowego a w konsekwencji do przyspieszenia rozpoznawania spraw frankowych.